Hatay’ın ana vatana katılmadan önceki ilk ve tek Cumhurbaşkanı, Ulu Önder Atatürk’ün silah arkadaşı Tayfur Sökmen, vefatının 39. yılında anıldı.Törende Tayfur Sökmen’in torunlarından Mehmet Mursaloğlu, aile büyüğünün hayatını anlatan konuşma yaptı. Mursaloğlu daha sonra Hatay Valisi Rahmi Doğan’a yazmış olduğu kitabını armağan etti.
1918 ikinciteşrini: Yıldırım orduları grupu kumandanlığından istifa edip İstanbul’a geldiği zaman ilk defa, onu Meclisi Meb’usanda görmüştüm. İzzet Paşa kabinesi çekilmiş, yerine Damad Ferid gelmişti. Ahmaklığı mu hainliğinden, yoksa hainliği mi ahmaklığından daha üstün olduğunu tayin etmek kolay olmayan kozmopolit ve tatlısu frengi ruhlu Sadırazam, Mütareke ahkamının çiğnenmesine ses çıkarmak şöyle dursun; galib devletleri, buna adeta tahrik ve teşvik ediyordu. Ordu dağılmıştı; silahlar teslim ediliyordu. Meclis, ümidsizlik ve tefrika içinde idi. İçtimalarda, şubelerde, koridorlarda, encümenlerde harbin ve mağlubiyetin, harb yıllarındaki suistimallerin meş’uliyet ve kabahatleri etrafında müthiş fakat neticseiz ve beyhude münakaşalar cereyan ediyordu. Kurtuluş yolunu aramağı düşünen kimse yoktu. Bu kara günlerin birinde, sivil giyinmiş, sarışın, çelik mavi gözlü, zarif, narin fakat enerjik bir adam, meb’uslara:
“Ben, Harbiye Nazırı olsaydım, vaziyeti kurtaracak tedbirleri hemen alırdım. Öyle sizin zannettiğiniz gibi her şey bitmiş, hiçbir ümid kalmamış değildir;” diyordu.
O zamanki meb’usların çoğu bu çelik iradeli insanı tanımıyorlardı; o kadar ki bazı ben’uslar, onun bu sözlerini mevki ve ikbal hırsına atfediyorlardı. Kim olduğunu soranlara söylüyorum:
Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal Paşa.
Yazan: Adıbın Daver
Cumartesi 19 İkinciteşrin 1938 Cumhuriyet Gazetesi
Zeytin Dalı Operasyonu devam ederken Ajanda Hatay’ın ilk ve tek Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen dosyasını açıyor.
Hatay Cumhurbaşkanı’nın gelini, torunları, İskenderun Körfezi’ne dair Kürt ve Arap gruplara yönelik 90 yıl önceki tahminleri ilk defa Ajanda’ya anlatıyor.
Atatürk’ün Tayfur Sökmen’le birlikte Hatay’ı kurtarma mücadelesi, istihbarat mensupluğundan Cumhurbaşkanlığına giden süreç, döneme dair gizli yazışmalar, Hatay davasındaki arşivler ve anılar Ajanda’da ekrana geliyor. Benan Taşdemir soruyor, Sökmenoğlu ailesi yanıtlıyor.
Türkiye açısından Hatay davasının anlam ve önemini kavrayabilmek için, öncelikle tarihi, coğrafi ve jeopolitik konumunu bilmemiz gerekir.
Ülkelerin veya bölgelerin coğrafi yapıları (Dağlar, denizler, nehirler v.b…) ile nüfus, ekonomi gibi güçleri onların iç ve dış politikalarının belirlenmesinde önemli rol oynarlar. Bir ülkenin coğrafyasından doğan iç ve dış politik imkanları ve gücü o yerin jeopolitiğini meydana getirir. Bu konuda Fransız komutanı Napolyon’un “Devletin politikası coğrafyasına bağlıdır” sözleri de bu gerçeği veciz
bir şekilde açıklamaktadır. Bir ülkenin. Bir bölgenin milli gücüne temel teşkil eden en önemli faktör oranın jeopolitik konumudur. II. Dünya harbinden sonra Kieffer jeopolitiği “ Bir devletin sosyal, politik, ekonomik, staretejik ve coğrafi unsurlarının bu devletin dış politikasının tayin ve takibine tatbikidir” diye tarif etmiştir.